تحصیل در پیش‌دبستانی در سوئد
در سوئد شهرداری‌ها متولی فراهم کردن دوره‌ی پیش‌دبستانی (förskola) برای کودکان یک تا پنج سال هستند. میزان یارانه‌ی شهرداری برای طی کردن دوره‌ی پیش‌دبستانی به سن کودک بستگی دارد و نیز به اینکه آیا والدین کودک شاغل هستند، در حال تحصیل‌اند، بیکارند یا در حال گذراندن مرخصی زایمان بچه‌ی بعدی‌شان هستند. پیش‌دبستانی‌های سوئد بر اهمیت بازی در رشد کودکان تأکید ویژه‌ای دارند و هدف برنامه‌ی درسی آنها تضمین نیازها و منافع تک تکِ کودکان است. تحصیل واقف به جنسیت (Gender-aware) ــ که می‌کوشد، صرف‌نظر از جنسیت کودکان، فرصت‌های برابری را برای آنها فراهم کنند ــ به‌طور روزافزون در حال رواج یافتن است.
مدرسه‌ی اجباری برای تحصیل در سوئد
دوره‌ی اجباری مدرسه در سوئد از چهار مرحله تشکیل می‌شود: سال پیش‌دبستانی (förskoleklass)، lågstadiet (سال‌های اول تا سوم)، mellanstadiet (سال‌های چهارم تا ششم) و högstadiet (سال‌های هفتم تا نهم). همچنین برای کودکان 6 تا 13 سال، پیش و پس از ساعات مدرسه، مراقبت بیرون‌مدرسه فراهم شده است. تحصیل اجباری شامل مدارس سامی (sameskolor)، که به کودکان افراد بومی سامی (Sami) تعلق دارد، نیز می‌شود.
مدرسه‌ی متوسطه‌ی دوم (Upper secondary school) برای تحصیل در سوئد
شرکت در جیمناسیوم (سال‌های دهم تا دوازهم، مدرسه‌ی متوسطه‌ی دوم یا دبیرستان) اختیاری است. می‌توان یکی از هجده برنامه‌ی ملی را که به‌طور منظم و به‌مدت سه‌سال برگزار می‌شود انتخاب کرد؛ شش برنامه از این هجده برنامه مقدمه‌ای برای تحصیلات عالی، همچون دانشگاه، هستند و دوازده برنامه‌ی دیگر به مهارت‌آموزی شغلی اختصاص یافته‌اند.
الزامات ورود به هر یک از این برنامه‌ها متفاوت است اما همه‌ی آنها از دانش‌آموزان می‌خواهند که در سال آخر دوره‌ی مدرسه‌ی اجباری در دروس زبان سوئدی، زبان انگلیسی و ریاضیات نمره‌ی قبولی بیاورند. در سال 2017 حدود 18 درصد از دانش‌آموزان کلاس نهمی نمرات کافی برای شرکت در برنامههای ملی نام‌برده را نداشته‌اند؛ با این حال، به‌جای برنامههای یادشده‌ی ملی، پنج برنامه‌ی به‌اصطلاح مقدماتی به این دانش‌آموزان عرضه شده است تا بتوانند یکی از آنها را انتخاب کنند. دانش‌آموزان از طریق این برنامههای مقدماتی می‌توانند به یکی از برنامههای ملی منتقل شوند. برای افراد دارای ناتوانی‌های ذهنی نیز مدارسی در سطح متوسطه‌ی دوم وجود دارد، همچنین برنامههای کم‌وبیش مختلفی که هدفشان تربیت ورزشکاران نمونه است. در سال 2017 حدود 90 درصد از دانش آموزان دوره ی متوسطه مدرک دیپلم دریافت کردند.
سنجش سطح آموزش در عرصه‌ی بین‌المللی مدارس سوئد
در دهه‌ی اخیر و پس از کسب نتایج نزولی دانش‌آموزان سوئدی در مقایسه با دیگر کشورها، کیفیت آموزش در سوئد به موضوعی برای مباحثات تندوتیز بدل شد. سوئد، در همین راستا و به‌قصد کسب منافع دراز‌مدت، در جهت بهبود عملکردها و ارتقای جایگاه حرفه‌ی معلمی گام برداشته است.
مطالعات بین‌المللی، همچون برنامه‌ی ارزیابی بین‌المللی دانش‌آموزان (Programme for International Student Assessment، PISA) ــ توسط سازمان همکاری و توسعه‌ی اقتصادی (OECD، Organisation for Economic Co-operation and Development) و گرایش‌های موجود در مطالعه‌ی ریاضیات و علوم در پهنه‌ی بین‌المللی (TIMSS، Trends in International Mathematics and Science Study) ــ نشان داده‌اند که در سال‌های اخیر عملکرد کودکان سوئدی بدترشده است. در سال 2019 ارزیابی PISA گرایشی مثبت را در کیفیت آموزش سوئد نشان داد، به این صورت که پانزده‌ساله‌های سوئدی در ریاضیات، خواندن و علوم نمره‌ای بالاتر از متوسط OECD کسب کردند.
اصلاحات اخیر
مسئولان آموزشی و سیاست‌گذران، هم در سوئد و هم در کشورهای دیگر، در سودمندی (relevance) مطالعات PISA تردید کرده‌اند. منتقدان این آزمون‌های استانداردسازی‌شده بر این باورند که این مطالعات بیش‌ازحد بر ریاضیات و علوم تمرکز دارند و در مجموع آن حوزه‌هایی از تحصیل را که رشد شخصی، اخلاقیات و خلاقیت را برمی‌انگیزانند نادیده می‌گیرند. بااین‌حال و همزمان با تداوم این گونه مباحثات میان منتقدان PISA و باورمندان به آن، دولت سوئد در پی راه‌هایی برای بهبود نظام آموزشی خود بوده است. این دولت به‌ویژه به کشورهمسایه، فنلاند، نظر کرده، اما در این مسیر نیم‌نگاهی به کره‌ی جنوبی ــ که حقوق معلمان در آن بالاتر است ــ و هلند ــ که اندازه‌ی کلاس‌ها در آن عموما کوچک‌تر است ــ نیز داشته است. اصلاحاتی چند در طول چند سال اخیر پیاده‌سازی شده‌اند که هدف آنها بهبود نتایج کسب‌شده‌ی دانش‌آموزان و ارتقای وضعیت حرفه‌ی معلمی بوده است:
لایحه‌ی جدید آموزشی
لایحه‌ی آموزش کشور سوئد (Swedish Education Act)، مصوب سال 2011، دارای اصول و موادی برای تحصیلات اجباری و اختیاری، پیش‌دبستانی، سال پیش‌دبستانی، مراقبت بیرون از مدرسه و تحصیلات بزرگسالان است. این لایحه مروج نظارت بیشتر، آزادی انتخاب، ایمنی و امنیت دانش‌آموزان است.
برنامههای درسی جدید
برنامههای تازه و یکپارچه‌ی درسی برای همه‌ی دانش‌آموزان تحصیلات اجباری، مدارسی سامی، مدارس استثنایی و مدارس متوسطه‌ی دوم از اول ماه جولای 2011 اجرایی شده است. این برنامههای درسی شامل اهداف عمومی، دستورالعمل‌ها و سیلابس‌های تازه هستند. برنامه‌ی درسی دوره‌ی پیش‌دبستانی اهدافی روشن‌تر را برای رشد زبانی و ارتباطی کودکان و برای علم و فناوری در بر دارد. آزمون‌های موضوعی اجباری و ملی در سال‌های سوم، ششم و نهم تحصیلات اجباری برگزار می‌شوند و هدف برگزاری آنها سنجش میزان پیشرفت دانش‌آموزان است. افزون بر این در حوزه‌هایی از قبیل درس‌های مربوط به مدارس متوسطه‌ی دوم الزامات تازه‌ای برای کسب مدرک مطرح شده است.
نظام تازه‌ی نمره‌دهی
نظام پیشین سوئد ــ که از چهار نمره تشکیل شده بود، از «قبولی با برتری ویژه» (MVG) تا «قبول نشد» (IG) ــ جای خود را به چارچوب نمره‌دهی جدید داد که از شش نمره ــ از A تا F ــ تشکیل شده است. نمره‌های A تا E قبولی به حساب می‌آیند و نمره‌ی F مردود شمرده می‌شود. نمرات از آغاز سال ششم به دانش‌آموزان داده می‌شوند. نظام تازه‌ی نمره‌دهی در سوئد شباهت بسیاری به «نظام اروپایی تبادل و سپری کردن واحدهای درسی» (ECTS، European Credit Transfer and Accumulation System) ــ که نظام نمره‌دهی استاندارد برای تحصیلات عالی در اروپا است ــ دارد.
مدرک معلمی
از اول دسامبر سال 2013 آن دسته از معلمان مدارس و پیش‌دبستانی‌ها که دارای قرارداد دائمی هستند باید مدرکی حرفه‌ای داشته باشند. این تصمیم، که نقطه‌ی عطفی در سیاست‌گذاری آموزشی سوئد به حساب می‌آید، در پی ارتقای جایگاه حرفه‌ی معلمی، حمایت از رشد حرفه‌ای و از این راه، افزایش کیفیت آموزش است.
مدارس نمونه‌مردمی (Charter Schools) در سوئد
سوئد شاهد افزایش روزافزون مدارس مستقلی است که بر منابع مالی عموم مردم متکی هستند و مدارس نمونه‌مردمی خوانده می‌شوند. پس از یک تغییر قانون در دهه‌ی 1990، والدین و کودکانشان می‌توانند میان مدارس بدون‌شهریه، چه متعلق به شهرداری و چه خصوصی، یک مدرسه را انتخاب کنند. به‌رغم آنکه مدارس خصوصی سوئد عمری به درازی اجرایی شدن تحصیلات اجباری در این کشور دارند، پیش از سال 1992، که قانون از اموال عمومی سهمی به آنها اختصاص داد، در پهنه‌ی کشور رقیبی جدی برای مدارس متعلق به شهرداری‌ها به حساب نمی‌آمدند. این مدارس ناوابسته به شهرداری که از اموال عمومی ارتزاق می‌کنند friskola (مدارس نمونه‌مردمی) خوانده می‌شوند تا از مدارس خصوصی شهریه‌دار متمایز شوند (مدارسی که فقط چندتایی از آنها در سوئد باقی مانده است).
اطلاق قوانین یکسان
مدارس نمونه‌مردمی سوئد باید توسط سازمان بازرسی مدارس (Schools Inspectorate) تأیید شوند و از برنامههای درسی و سیلابس‌های ملی تبعیت کنند، درست مانند مدرسه‌های رایج متعلق به شهرداری‌ها. در سال 2017 حدود 17 درصد از مدارس اجباری و 33 درصد از مدارس متوسطه‌ی دوم نمونه‌مردمی بودند و این مدارس 15 درصد از دانش‌آموزان مدارس اجباری و 27 درصد از دانش‌آموزان مدارس متوسطه‌ی دوم را به خود جذب کردند.
سوئد نیز در تردیدهای موجود درباره‌ی انتفاعی شدن مدارس سهیم است. یکی از ترس‌های نهفته در چنین کاری مقدم شدن سود بر کیفیت آموزش است. اما حامیان مدارس مستقل نتایج مثبت بسیاری را یادآور می‌شوند که در آمایش‌های آماری دیده می‌شوند. یکی از این نتایج مثبت این است که والدین کودکانی که در مدارس مستقل درس می‌خوانند بیشتر از والدینی که کودکانشان در مدارس شهرداری درس می‌خوانند راضی‌اند.