تحصیلات در فرانسه با یارانه دولتی است، به این معنی که شهریه ها به نسبت کم هستند. به طور متوسط ، یک مدرک تحصیلی از دانشگاه دولتی حدود 200 یورو در سال برای دانشجویان اتحادیه اروپا و هم دانشجویان غیر اتحادیه اروپا هزینه دارد. با این حال، بسته به برنامه انتخاب شده، هزینه ها متغیر می باشد. برای مثال، تحصیلات پزشکی در فرانسه حدود 450 یورو در سال و مهندسی حدود 620 یورو هزینه دارد. برنامه های کارشناسی ارشد و دکترا در فرانسه نیز گران تر هستند، دوره های ارشد به زبان فرانسه به طور متوسط 260 و دکترا 396 یورو در سال می باشند. هزینه تحصیل در یک موسسه خصوصی در فرانسه بالاتر است - مدارس انتخابی و Grandes Écoles می توانند چیزی بین 250 تا 20،000 یورو در سال شهریه دریافت کنند.
به عنوان یک دانشجوی بین المللی، ممکن است شما واجد شرایط دریافت بورسیه ای باشید که توسط وزارت امور خارجه فرانسه از طریق برنامه بورس تحصیلی عالی ایفل (Eiffel Excellence Scholarship Programme) ارائه می شود. برخی دانشگاه ها بورسیه های تحصیلی به ارزش حداکثر 10،000 یورو را به دانشجویان بین المللی که شایستگی علمی استثنایی را از خود نشان دهند (عمدتا از دوره های کارشناسی ارشد و دکترا) ارائه می دهند
فوق دکتری دوره‌ای است که فرد با در دست داشتن مدرک دکتری، به دنبال پیدا کردن پوزیشن استادی یا کار در موسسات صنعتی است. گذراندن دوره فوق دکتری فرصتی است که می‌توان سطح اطلاعات تخصصی را گسترش داد و در سایر زمینه‌ها توانایی کسب کرد. فوق دکتری در فرانسه، با دانشگاه‌های برتر و آزمایشگاه‌های پیشرفته، مسیری مناسب برای پیوستن به پژوهشگران بین‌المللی و تقویت شبکه ارتباطی با افرادی است که در سطح جهانی و در حوزه‌ای تخصصی فعالیت می‌کنند.
با تحصیل در مقطع فوق دکتری در کشوری خوش آوازه مثل فرانسه، می‌توان از شهرت این کشور در رزومه بهره‌مند شد و جایگاه مناسبی درزمینه تخصصی یافت و جذب بازار کار شد. به علاوه، امکانات کشور فرانسه برای راحتی دانشجویان خارجی، از جمله تحصیل رایگان در فرانسه در دانشگاه‌های فرانسوی‌زبان، سهولت اخذ ویزا، امکان دریافت ویزای همراه برای همسر و فرزندان (زیر 18 سال)، بیمه سلامت رایگان، بورسیه‌های تحصیلی فرانسه و امکان اخذ اقامت دائم پس از پایان دوره تحصیل، بسیار قابل‌توجه است.
در سال‌های اخیر کشور فرانسه اقدامات بسیاری در جهت مهاجر‌پذیری، جذب و پرورش افراد متخصص خارجی کرده است. حمایت کشور فرانسه از دانشجویان خارجی ازجمله: بیمه پزشکی 70% رایگان، نیم‌بها بودن هزینه حمل‌و‌نقل با استفاده از کارت دانشجویی، کمک‌هزینه اجاره مسکن، سبد کالا‌های ضروری و سهولت دریافت اقامت دائم پس از تحصیل و کار در فرانسه، موجب شده این کشور مقصدی نهایی برای متقاضیان مهاجرت باشد. همچنین یافتن شغل برای فردی که در بالاترین سطح علمی، در دانشگاه‌ها یا موسسات پژوهشی در فرانسه مشغول به فعالیت هستند، بسیار ساده است.
دوره پسادکتری در دانشگاه‌های فرانسه
دانشجوی فوق دکتری بودن در فرانسه، شغل به‌حساب می‌آید. دانشگاه‌ها دانشجویان فوق دکتری را تحت عنوان استاد و محقق موقت (ATER) استخدام می‌کنند. پژوهشگر فوق دکتری، محقق و عضوی فعال در جامعه پژوهشی است، که مدام در حال انجام آزمایش و نوشتن مقاله‌های علمی معتبر و شرکت در سمینار‌ها و کنفرانس‌های علمی است. دانشجویان فوق دکتری در فرانسه می‌توانند سالانه 200 ساعت در دانشگاه تدریس کنند. این 200 ساعت شامل تدریس‌ها، آموزش‌ها و کار‌های آزمایشگاهی است.
درآمد دانشجوی فوق دکتری در فرانسه
دانشجوی فوق دکتری محققی است که در ازای فعالیت پژوهشی که انجام می‌دهد، از موسسه یا دانشگاهی که برای آن کار می‌کند، حقوق ثابت دریافت می‌کند. دانشجوی فوق دکتری در فرانسه می‌تواند حداکثر 200 ساعت در سال، در دانشگاه تدریس کند. به‌طور متوسط درآمد خالص پژوهشگر یا دانشجوی تمام‌وقت فوق دکتری در فرانسه 2700 یورو در ماه است.
شرایط تحصیل فوق دکتری در فرانسه
تحصیل در فرانسه، امکانات بسیار ویژه‌ای را برای دانشجویان خارجی فراهم می‌کند. این امکانات شامل حمل‌و‌نقل رایگان، استفاده از کمک‌هزینه‌های تحصیلی دانشجویان و بیمه سلامت رایگان در فرانسه است. مدت‌زمان تحصیل در مقطع فوق دکتری در فرانسه، بین شش ماه تا سه سال، با توجه به رشته و زمینه پژوهشی، متفاوت است. برای اخذ پذیرش از موسسه آموزشی در فرانسه، ارائه مدرک دکتری و رزومه پژوهشی الزامی است. برای یافتن پوزیشن فوق دکترا در فرانسه می‌توان از طریق وب‌سایت‌هایی که در ادامه اشاره خواهیم کرد، استفاده کرد.
مدارک لازم برای اقدام برای فوق دکتری در فرانسه
هنگام اقدام برای مقطع فوق دکتری، مدارک زیر موردنیاز است.
- مدارک تحصیلی ترجمه‌شده مقاطع قبلی.
- توصیه‌نامه: که توسط دو الی سه نفر از استادان دانشگاه و پژوهشگران بنام در مورد توانایی‌های متقاضی نوشته می‌شود.
- CV: که شامل مقالات منتشرشده، سمینار‌ها، کتاب‌ها، سابقه تدریس، موفقیت‌های علمی و تحصیلی و … است.
- Research Statement: که شامل گزارشی از مسیر پژوهشی، تجربیات، فعالیت‌های کنونی، جهت‌گیری و ترسیم‌کننده ادامه مسیر پژوهشگر در آینده و همچنین پتانسیل‌های وی است.
- Cover Letter: که توضیح در مورد توانمندی‌ها و انگیزه متقاضی برای ریسرچ و پژوهش است.
- SOP: که نامه‌ای است که انگیزه‌ی کلی شما از ادامه تحصیل را شرح می‌دهد.
پوزیشن‌های فوق دکتری در فرانسه
پوزیشن‌های فوق دکتری به‌طور مرتب در وب‌سایت‌های مختلف منتشر می‌شوند. ازجمله این وب‌سایت‌ها می‌توان به بخش فوق دکتری سایت کمپس فرانسه اشاره کرد. همچنین می‌توان از سایت‌های دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های عمومی نیز برای یافتن پوزیشن فوق دکتری استفاده کرد. استفاده از لینکدین برای یافتن پوزیشن پسادکتری نیز توصیه می‌شود. لیست زیر نام وب‌سایت‌هایی است که در این زمینه می‌توانند به شما کمک کنند.
- Pasteur Institute
- CNRS
- INSERM
- IRD
- INRA
- INRIA
- CIRAD
همچنین می‌توان از پژوهشکده‌هایی که زیرمجموعه برنامه LABEX و دارای گواهینامه هستند و پوزیشن‌های دارای فاند را به متقاضیان دوره فوق دکتری پیشنهاد می‌کنند استفاده کرد. برنامه LABEX، برنامه اقتصادی دولت فرانسه است. طبق آن پژوهشکده‌های دارای گواهینامه، موظف‌اند تحقیقات سطح بالایی انجام دهند که پژوهش، علم و تکنولوژی را تلفیق و پیاده‌سازی می‌کنند. مثل:
- ABG
- Academic Positions
- Euraxess
به علاوه، برای تخصیص یافتن بودجه یا فاند به کاری تحقیقاتی، می‌توان از طریق برنامه فوق دکترای پرستیژ که توسط کمپس فرانسه مدیریت می‌شود، اقدام کرد. این برنامه تا حداکثر دو سال، بودجه فوق دکتری را تامین و هزینه می‌کند. در ادامه توضیحات بیشتری در مورد این برنامه ارائه خواهیم داد.
برنامه فوق دکتری Prestige در فرانسه
برنامه PRESTIGE، برنامه تخصیص بودجه یا فاند برای محققان خارجی و بدون توجه به زمینه تحقیقاتی آن‌ها است. این برنامه حدود یک‌سوم از هزینه زندگی، حمل‌و‌نقل و پروژه تحقیقاتی دانشجوی فوق دکترا را تامین می‌کند. دوسوم بقیه هزینه‌ها، توسط یک شریک مالی، که می‌تواند موسسه دولتی یا خصوصی باشد، تامین می‌شود.
شرایط برنامه پرستیژ فرانسه
شرایط برنامه فوق دکتری پرستیژ در فرانسه به شرح زیر است:
- دانشجویان خارجی یا فرانسوی می‌توانند با توجه به قوانین فلوشیپ ماری کوری (فلوشیپ مخصوص دانشجویان کشورهای اروپایی)، تحصیل دکترا در فرانسه را پیش ببرند.
- محققان و پژوهشگرانی که در حال حاضر در فرانسه مشغول به فعالیت هستند (افراد دارای تابعیت فرانسه یا سایر ملیت‌ها)، می‌توانند ادامه پژوهش‌های خود را در کشور دیگری تکمیل کنند.
- محققانی که جزو اتباع اروپایی یا سایر کشورهای وابسته اند، و حداقل سه سال سابقه پژوهشی دارند، می‌توانند برای پیشرفت پژوهش‌های خود و ادامه تحقیقات به فرانسه رفته و تحصیل خود را در فرانسه تکمیل کنند.
همکاری دو جانبه فرانسه و ایران در سال‌های اخیر
در سال‌های اخیر موسسات تحقیقاتی در ایران با همکاری کمپس فرانسه، در برنامه تحقیقاتی جندی‌شاپور همکاری کرده اند. این برنامه جهت همکاری‌های پژوهشی و علمی، به‌صورت مشترک بین دو کشور، در تمامی زمینه‌ها، به‌ویژه علوم انسانی، حقوق، اقتصاد، مدیریت، علوم پزشکی، علوم پایه، علوم محیط‌زیست و زیست‌شناسی ایجاد شده است. این پروژه‌ها باید شامل شرایط زیر باشند:
- همراه با آموزش در سطح دکتری یا فوق دکتری باشند.
- شامل همکاری چند آزمایشگاه یا موسسه مختلف ایرانی و فرانسوی باشند.
- باعث ایجاد توسعه، به ویژه توسعه اجتماعی و اقتصادی شوند.
ویزای متقاضی فوق دکتری
متقاضی ویزای فوق دکتری، برای ورود و تحصیل در فرانسه باید برای دریافت ویزای تحصیلی اقدام کند. همچنین همسر و فرزندان (زیر 18 سال) متقاضی ویزای دکتری، می‌توانند ویزای همراه فرانسه دریافت کنند و هم‌زمان با دانشجوی فوق دکتری وارد خاک فرانسه شوند.
شرایط دریافت ویزای دانشجویی فرانسه در مقطع فوق دکترا شامل موارد زیر است:
- ارائه نامه پذیرش از موسسه آموزشی معتبر: نامه قبولی یا پذیرش دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی
- مدرک تمکن مالی: (هزینه‌های یک‌سال جاری) موجود بودن 9000 یورو در حساب ارزی به نام درخواست دهنده یا معادل ریالی نرخ روز یورو در حساب بانکی به ارزش حداقل 9000 یورو + معادل ریالی شهریه یک سال دانشگاه. البته میزان فاند دریافتی از میزان تمکن مالی کم می‌شود.
- مدرک دانشگاهی ترجمه‌شده: مدرک لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری
- داشتن مدرک زبان فرانسوی A1 یا A2 نیاز نیست. ولی توصیه می‌شود متقاضی زبان فرانسوی را بلد باشد، تا بتواند در جامعه آکادمیک، کاری و صنعتی ارتباط برقرار کند.
دانشجوی فوق دکتری پس از اتمام دوره تحصیل به‌راحتی می‌تواند جذب موسسات آکادمیک یا موسسات صنعتی شود و برای اخذ اقامت دائم فرانسه اقدام کند. ازاین‌رو کشور فرانسه، مقصدی مناسب برای تحصیل در مقطع فوق دکتری است.